Zeki KARAKAŞ Yazdı...

Kent nedir? şeklindeki bir soruya çok değişik şekillerde cevap bulmak olasıdır. Bu farklılıkların temelinde ise hangi alandan hareketle kent kavramını tanımlamaya çalıştığınızla ilgilidir. Yani kent kavramını; idari, ekonomik, sosyolojik, sağlık ve şehir planlamacılığı açısından farklı şekillerde tanımlayabiliriz. Bununla beraber, Kent kavramına ilişkin şu genel tanım verilebilir: Kent; sosyo - ekonomik ve kültürel özellikleri, yönetim durumu ve nüfus bakımından kırsal alanlardan ayırt edilen, genellikle tarımsal olmayan üretimin yapıldığı, daha önemlisi hem tarımsal hem de tarım dışı üretim, dağıtım ve denetim işlevlerinin toplandığı, teknolojik gelişme derecelerine göre belirli bir büyüklük, heterojenlik ve bütünleşme düzeyine varmış, ikincil toplumsal ilişkilerin, toplumsal farklılaşma, uzmanlaşma ve hareketliliğin yaygın olduğu yerleşim alanıdır.

Bu yazımda yukarıdaki tanımdan hareketle Adıyaman ilimizin sanayileşmeye ve ekonomik gelişmeye paralel olarak kentlerin ortaya çıması ve büyümesi sonucunu doğuran, toplum yapısıyla artan oranda örgütleşme, iş bölümü ve uzmanlaşma yaratan, insan davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere yol açan bir nüfus birikimi süreci olarak tanımlanan ?kentleşme? kavramının neresinde olduğunu ele almaya çalışacağım.

Adıyaman ili, bir yerleşim merkezi olarak oldukça ötelere uzanan bir tarihe sahiptir. Hemen yanı başındaki Perre kalıntıları ile merkezde bulunan Kale (Şu anki haliyle kale özelliğini taşımasa da), bu durumun en büyük ispatıdır. Bununla beraber, Adıyaman ilimizin Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki yerine baktığımızda, Adıyaman?ın 1954 yılında il statüsüne kavuştuğunu görüyoruz. Yani Adıyaman 1954 yılından beri il olmuştur.

Adıyaman?ımızın yerleşim yeri olma tarihi eski olsa da 1954 yılına kadar hızlı bir şekilde şehirleştiği söylenemez. Zira, aralıklı olarak çevre illere bağlanması da bunu göstermektedir. Ancak 1954 yılında idari anlamda il statüsüne kavuşmasından sonra şehirleşmede mesafeler kat ettiği inkar edilemez. Özellikle de ilçelerden ve köylerden almış olduğu göçler sonucu nüfusunun artması, bu sonucu doğurmuştur. Bu sonuçtan hareketle, yapısal anlamda kentin ruh ve kimlik kazanmış hali olan ?şehir? kavramı çerçevesinde Adıyaman?ı değerlendirdiğimizde köklü bir şehir olduğu noktasına da varırız.

Bu kısa açıklamalardan sonra Adıyaman?ın kentleşme sürecindeki mevcut durumuna yaklaşan yerel seçimleri de göz önünde bulundurarak bakalım.

Adıyaman?ın kentleşme sürecindeki yerini anlamlandırabilmek için vurgulamamız gereken başat nokta: Kentleşmenin sadece nüfus birikimi, nüfus hareketi ve buna bağlı sürecin tabii işleyişi olarak değil aynı zamanda medenileşme/kentleşme olarak da algılanması gereğidir. Yani kentin kendine özgü bir yaşam standardı vardır. Kente özgü bu yaşam standardı veya yaşam şekli kentleşme süreci ile beraber kentte yaşayanlar tarafından benimsenir, edinilir.

Bu noktada Adıyaman?a baktığımızda kente özgü yaşam şeklinin oluşumu ve kentte yaşayanlar tarafından bu yaşam şeklinin benimsenmesi ve edinilmesinde aksaklıklar olduğunu görebiliyoruz. Doğal olarak bu aksaklıklarda birçok kurumun etkisinin olduğunu söyleyebiliriz. Ancak bunlardan en büyük etki sahibinin BELEDİYE olduğu ise bir gerçektir.

Mekan kavramıyla insan gelişim ve değişimindeki sıkı bağ düşünüldüğünde; Adıyaman?daki bireylerin ?mekanın gelişmesi - bireyin gelişmesi? ve ?bireyin gelişmesi - mekanın gelişmesi? karşılıklı etkileşiminden olumsuz etkilendiği görülmektedir. Zira gerek yeni göçlerle gelen bireylerin ve gerekse de yeni yetişen nesillerin henüz köy veya gelişmemiş ilçelerden farklılaşmayan mahallerle karşılaşmaları, yukarıda bahsetmeye çalıştığımız ?mekanın gelişimi ? insanın gelişimi? etkileşimini olumsuz şekilde etkilemektedir.

Bahsettiğimiz ?mekanın gelişimi ? bireyin gelişimi / bireyin gelişimi ? mekanın gelişimi? ilkesinin belediye tarafından kullanılması ve olumlu sonuç elde edilmesinin en canlı örnekleri, çevre illerimizdir. Yakın zamana kadar fiziksel gelişimi ile Adıyaman?ın  gerisinde olarak değerlendirilen Şanlıurfa ilinin kentleşme sürecinde atmış olduğu adımlar neticesinde Şanlıurfa?da yaşayan insanların sosyal gelişimleri, buraya gidip gelenlerce bariz bir şekilde fark edilmektedir. Yanı sıra diğer komşularımızı saymamıza ise gerek dahi yoktur. Dolayısıyla bu noktada söylenecek şey; Adıyaman ili kentleşme süreci açısından geri kalmış bir noktadadır. Bu nedenle, Adıyaman ili ?mekanın gelişimi ? bireyin gelişimi / bireyin gelişimi ? mekanın gelişimi? ilkesi gereği mekan ve insan unsurlarının karşılıklı etkileşimini göz önünde bulundurarak hızlı bir değişim ve dönüşüm hamlesi başlatması gerekmektedir.

Yukarıdaki özet bilgiler kapsamında baktığımızda, atılması gereken adımların startını verecek, bu yolda lokomotif rolünü oynayacak kurum olan Belediye için yaklaşan yerel seçimler çok daha büyük bir önem arz etmektedir.

Bu husus hem siyasi partiler tarafından ve hem de seçmen kitlesi tarafından mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.