Adıyaman Üniversitesinin İlkleri Devam Ediyor...

Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (ADYÜBAP) Birimi tarafından desteklenen “Hısn-ı Mansur (Adıyaman) Şer’iyye Sicili (H. 1315-1316/ M. 1898-1899)” adlı yüksek lisans projesi kapsamında Adıyaman’ın 1898-1899 tarihine ait Şer’iyye Sicili günümüz Türkçesine çevrilerek araştırmacıların istifadesine sunuldu.

Yürütücülüğünü Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kürşat ÇELİK’in yaptığı projenin araştırmacısı Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencisi Abdüsselam ERTEKİN, Hısn-ı Mansur (Adıyaman) Şer’iyye Sicilinin aslının bulunduğu Ankara Milli Kütüphane’de araştırmalar yaptı. 1898-1899 (H.1315-1316) tarihli Şer’iyye Sicilinin Osmanlıca el yazması metinler ve 114 belge günümüz Türkçesine çevrildi ve daha sonra sadeleştirildi. Proje kapsamında Adıyaman ilinin 1898-1899 yılları içerisinde, idari, adli iktisadi ve sosyal yapısı hakkında sicildeki kayıtlara göre bilgileri belirlendi.

Yapılan araştırma hakkında bilgi veren Proje Yürütücüsü Yrd. Doç. Dr. Kürşat ÇELİK, Osmanlı Devletinde mahkeme kayıtlarının genel olarak düzenli bir şekilde yazılıp saklandığını ve bu kayıtlar sayesinde dönemin önemli olayları, genel özellikleri, bölgenin sosyal, kültürel, ekonomik, dini ve etnik yapısı gibi birçok özelliklerinin görülebildiğini belirterek, ilk elde kaynak özelliği taşıyan şer’iyye sicillerinin geçmişteki izlerini günümüze taşıyan kaynaklar olduğunu kaydetti.

ÇELİK, yapılan çalışmada 1898-1899 tarihleri arasında Adıyaman (Hısn-ı Mansur) Şer’iyye Mahkemesinde görülen 114 belgedeki davaların yer aldığını belirterek, belgeler ışığında o dönem hakkında önemli bilgiye sahip olduklarını ifade etti.

ÇELİK, araştırmada söz konusu dönemde mahkemelerin, çalışması, şahitlik ve davacıların özellikleri hakkında önemli bilgilere ulaşıldığını belirterek; “Belgeler içerisinde mahkemede şahitlerin önemli bir yeri olduğu anlaşılıyor. Bütün davalarda şahitlere başvuruluyor. Kadınların bizzat dava açtıkları, şahitlik yaptıkları ve mahkemelere katıldıkları görülmektedir. Bu da Osmanlı mahkemelerinde kadın haklarına önem verildiğini göstermektedir. Yine mahkemelerde görülen davaların kısa sürede karara bağlanması, hukukun işlediği, bilirkişilik ve şahitlik müessesiyle hukukun güvenirliliği yanında toplumsal güven ve otokontrolün çalıştığı tespit edilmiştir” şeklinde bilgi verdi.

Araştırmada o dönemde müslim ve gayrimüslim toplumsal ilişkilerini değerlendirme imkanı elde edildiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Kürşat ÇELİK; “İncelenen şer’iyye sicilinde müslim ve gayrimüslimlere ait belgeler bulunmakta olup o dönemdeki toplumsal ilişkileri değerlendirmek mümkün olmuştur. Müslim ve gayrimüslimlerin birbirlerine mahkemede şahitlik yapması ve hoşgörü içerisinde bir Osmanlı toplumunun en açık fotoğrafıdır.

Araştırmada incelenen belgelere göre o dönemde Adıyaman ekonomisi hakkında da bilgi sahibi olduklarını söyleyen ÇELİK; “Belgelere göre Adıyaman ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Buğday, pirinç, isot ile birlikte üzüm yetiştiriciliğinin de önemli bir yer tutmakta olduğunu görmekteyiz. Meslekler içerisinde bakkallık, terzilik, şerbetçilik,

kahvecilik, nalbantçılık gibi mesleklerin yaygın olduğu anlaşılmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.

Yrd. Doç. Dr. Kürşat ÇELİK, projeye göstermiş oldukları yakın ilgi ve alakalarından dolayı Rektör Prof. Dr. Mustafa Talha GÖNÜLLÜ, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Cemil KARA ve ADYÜBAP proje birimi çalışanlarına teşekkür etti.